1. Đặc điểm bệnh basedow

Trong các nguyên nhân gây cường giáp, basedow (hay bệnh Graves) là bệnh lý phổ biến được ghi nhận từ thế kỷ thứ XIX, chiếm hơn 90% tỉ lệ các nguyên nhân gây cường giáp, thường gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến ở độ tuổi từ 30 – 50 tuổi.

Các nguyên nhân khác bao gồm viêm tuyến giáp, bướu đa nhân, nhân độc giáp… Các triệu chứng thường gặp như hồi hộp, đánh trống ngực, tăng động, tăng tiết mồ hôi, mẫn cảm với nhiệt, mệt mỏi, tăng cảm giác thèm ăn, sụt cân, mất ngủ, suy nhược và đi tiêu thường xuyên (thỉnh thoảng tiêu chảy).

Bệnh lý nội tiết này ảnh hưởng đến nhiều cơ quan quan trọng, đầu tiên là hệ nội tiết, hệ tim mạch, mắt, hệ miễn dịch, hệ cơ xương… Trong đó, nghiên cứu cho thấy suy yếu khối cơ ở người bệnh basedow có ảnh hưởng đến khả năng làm việc và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Bên cạnh việc sử dụng thuốc để kiểm soát hormone tuyến giáp, điều trị các rối loạn ảnh hưởng lên hệ cơ quan, bổ sung vitamin D, thì việc tập luyện với cường độ phù hợp sẽ giúp người bệnh rèn luyện phục hồi sức cơ.

Bài tập đầu tiên hỗ trợ cải thiện sức bền và tăng khí lưu thông là đi bộ. Nghiên cứu cho thấy việc đi bộ trên đường bằng với tốc độ khoảng 1.5 bước/ giây (không quá 3.5km/h), khoảng 45 – 60 phút cải thiện sức bền và tăng cường sức khỏe cho người bệnh basedow.

Tuy nhiên, trong quá trình đi bộ, người bệnh basedow cần theo dõi nhịp tim trong mỗi 1 – 2 phút để giữ nhịp tim dưới 70% mức tối đa (130 lần/ phút) giúp tránh các kích thích ảnh hưởng lên hệ tim mạch.

Nguyên nhân do sự tăng hormone T3, T4 trong cường giáp gây kích hoạt hệ adrenaline, khiến tăng nhịp tim, từ đó dẫn đến các vấn đề như rối loạn nhịp tim, hội chứng suy tim, hội chứng suy mạch vành… Bên cạnh giữ tốc độ phù hợp, việc kết hợp nhịp nhàng hơi thở vào – ra, thư giãn trong lúc đi bộ cũng là một cách để điều hòa nhịp tim.

Các bài tập kéo giãn và tăng độ dẻo dai cho nhóm cơ nên có sự hướng dẫn của huấn luyện viên. Người tập sẽ được hướng dẫn kéo căng một nhóm cơ vượt quá điểm chống lại lực cản ban đầu mà không gây đau cơ đột ngột, hãy giữ một vị trí trong 5 giây, sau đó thư giãn. Chẳng hạn động tác bắt chéo tay ra sau, mở lồng ngực, hít thở điều hòa, vừa hỗ trợ người bệnh mở các khối cơ vùng vai và liên sườn, vừa giúp tăng dung tích hít vào khi lồng ngực được mở.

Để tập luyện khối cơ vùng đùi và tay vai, có thể áp dụng bài tập đứng tấn dựa lưng vào tường, đưa hai tay ra trước và khuỵu gối xuống tấn, thời gian xuống tấn tăng dần để rèn luyện độ bền cho cơ. Việc tập luyện nên có liệu trình tập trung vào các nhóm cơ chi trên, chi dưới, cơ trục chính của cơ thể như vùng lưng, cơ bụng.

Để tập khối cơ vùng bụng, người tập cần được hướng dẫn phương pháp hít thở căng ép bụng, khi đã quen với phương pháp thở bụng, có thể áp dụng tập siết cơ vùng bụng kèm theo khi tập các động tác ở tay chân. Việc tập thở bụng đơn giản nên bắt đầu với tư thế nằm thư giãn hoặc tư thế ngồi thẳng lưng, xếp bằng hay buông thõng hai chân.

Việc tập với tạ cần có sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa và huấn luyện viên để tránh quá sức ảnh hưởng đến nhịp tim. Nghiên cứu cho thấy việc tập luyện tăng cường sức bền khối cơ, có thêm hiệu quả thứ cấp trong cải thiện trạng thái tâm lý ở người bệnh. Ở nhóm người bệnh tập luyện lâu dài có trạng thái tâm lý tốt hơn so với nhóm chứng.

Các phương pháp tập dưỡng sinh như thái cực quyền, yoga, tập luyện thành đội nhóm cũng là một lựa chọn phù hợp cho người bệnh basedow. Việc tập luyện sẽ giúp người bệnh ngủ tốt hơn, tinh thần thoải mái hơn. Trong quá trình tập và điều trị bệnh Basedow, cần tránh sử dụng các chất kích thích như caffein, thuốc lá, rượu và đồ uống có cồn…

Đối với các vận động viên, như vận động viên điền kinh, đang điều trị cường giáp, việc quay lại luyện tập cần nhiều sự kiên nhẫn, chậm rãi, không thúc ép bản thân, cần có sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa. Việc duy trì sức bền với các bài tập nhẹ vừa sức nên được lưu ý. Khi quay lại với cường độ tập luyện của vận động viên, cần theo dõi các hormone nội tiết, chỉ số mạch, huyết áp.

Người bệnh basedow cần được nghỉ ngơi (nhất là khi bệnh đang tiến triển nặng), tránh hoạt động thể lực gắng sức, tinh thần căng thẳng. Người bệnh chỉ nên tập luyện khi cơ thể khỏe mạnh và trong khi tập luyện cần đặc biệt chú ý theo dõi nhịp tim. Nguyên nhân do bản thân bệnh có thể gây nhịp tim nhanh, nếu tập luyện quá sức hay cường độ cao tiếp tục gây tăng nhịp tim sẽ tạo gánh nặng lớn cho tim.

Cường giáp khiến quá trình trao đổi chất diễn ra nhanh hơn, làm tăng tốc độ trao đổi chất cơ bản và mất khối lượng cơ. Do đó, người bệnh basedow cần tập luyện sức mạnh cơ bắp 2-3 lần/tuần để tăng cường khối cơ. Tuy nhiên, cần lựa chọn bài tập phù hợp và không nên tập tạ nặng.

Ngoài ra, cơ thể người bệnh basedow thường dễ bị gầy sút, suy kiệt nên cần thực hiện chế độ ăn uống giàu đạm, nhiều calo để cung cấp thêm năng lượng. Khi tập luyện, nên chú ý bù điện giải, uống đủ nước để tránh bị chuột rút.